AD.nl | Jaarlijks horen 300 mensen in Nederland dat ze anuskanker hebben: ‘Dacht dat ik taboeloos was’
10 dec. 2024 12:00
Zo’n driehonderd mensen in Nederland krijgen jaarlijks de diagnose anuskanker. Hoe het ontstaat is eigenlijk nog onbekend, behalve dat het hebben van het HPV-virus een rol kan spelen. ,,Tachtig tot negentig procent van de mensen loopt het HPV-virus op tijdens de adolescentie, in de periode dat men met seks begint”, vertelt Baukelien van Triest, radiotherapeut in het Antoni van Leeuwenhoek.
Bij de meeste mensen die besmet worden ruimt het lichaam zelf het virus op, maar bij sommige mensen gaat HPV in de huidcellen zitten, onder andere rond de anus. ,,Langere tijd daarna, soms pas na vijftien of twintig jaar, kan hierdoor kanker ontstaan.”
Naast anuskanker kan HPV ook leiden tot baarmoederhalskanker, vulvakanker en peniskanker. Van Triest ziet vaak dat patiënten zich schamen over de plek waar de kanker zich bevindt of het feit dat HPV seksueel overdraagbaar kan zijn. ,,Maar waarom zou je je ervoor moeten schamen dat je deze kanker hebt als bijna iedereen seksueel actief is? Het is tijd dat we het taboe op deze vormen van kanker doorbreken zodat mensen met klachten zich op tijd melden.’’
Bloedverlies en jeuk
Hoe herken je anuskanker? Belangrijke mogelijke tekenen zijn pijn bij ontlasting, of ontlasting die er qua vorm anders uitziet. Ook bloedverlies bij ontlasting, jeuk, irritatie of zwellingen in, bij of rondom de anus kunnen symptomen zijn. Maar, ook aambeien kunnen soortgelijke klachten geven. ,,Maak je niet meteen te veel zorgen. Als de klachten niet overgaan, moet je naar de huisarts. Ik hoor overigens van patiënten met anuskanker dat zij eerder aambeien hadden en dat dit toch echt anders voelt.”
Omdat anuskanker zo zeldzaam is, is het ook voor medici niet altijd gemakkelijk te herkennen. ,,Een huisarts ziet misschien maar één keer in zijn of haar leven een anustumor. Als je klachten hebt en een zalfje tegen aambeien niet werkt, dan kun je nog een ander zalfje proberen. Helpt ook dat niet? Dan moet je doorgestuurd worden naar een specialist voor aanvullend onderzoek.”
Hoe ziet de behandeling eruit?
Wanneer anuskanker is vastgesteld, zijn er verschillende behandeltrajecten, vooral afhankelijk van het stadium waarin de kanker zich bevindt. ,,Een kleine tumor kan lokaal worden weggehaald. Het probleem is dat de anus een spier is, als je daarin gaat snijden, kan het dat die spier niet meer goed functioneert en dat je incontinent wordt.”
Bij grotere tumoren en als er lymfeklieren in de buurt van de tumor zitten, wordt de patiënt meestal bestraald, met chemotherapie ter ondersteuning. Wanneer er uitzaaiingen zijn, bijvoorbeeld in de longen of lever, is chemotherapie de behandelmethode.
De overlevingskansen voor anuskanker zijn goed als je er op tijd bij bent, stelt Van Triest. ,,Afhankelijk van het stadium van de ziekte zijn ongeveer 80 tot 90 procent van de patiënten vijf jaar na de behandeling nog in leven.”
Ook later nog vaccineren
Dat kinderen nu op hun tiende gevaccineerd worden tegen het HPV-virus, is volgens Van Triest een cruciale stap in het voorkomen van anuskanker. Heeft het zin om je op latere leeftijd nog te laten vaccineren tegen HPV? ,,Ja, maar de vaccinatie wordt alleen tot je achttiende jaar vergoed. Daarna moet je er zelf voor betalen. We weten nog niet of vaccineren ook helpt als je al anuskanker hebt gehad, maar bij baarmoederhalskanker lijkt dit wel een mogelijk voordeel te hebben.”
Naast het nemen van de HPV-vaccinatie raadt Van Triest aan te vertrouwen op de signalen die je lichaam je geeft. ,,Iedereen kent fysieke pieken en dalen, maar als je klachten krijgt die langer aanhouden en die eigenlijk niet bij je normale levenspatroon passen, vertrouw dan op je lijf en bespreek het met je huisarts.”
‘Zal wel een aambeitje zijn, dacht ik. Dus niet’
Mirjam Bakker (60) kreeg in 2019 anuskanker.
,,Mijn voornaamste klacht was dat ik intens moe was en dat er iets van binnen uit op mijn anus drukte. Tijdens het vrijen voelde het alsof ik naar het toilet moest en af en toe zat er een klein beetje bloed bij mijn ontlasting. Zal wel een aambeitje zijn, dacht ik. Dus niet.
Mijn kordate huisarts stuurde me direct voor onderzoek naar het ziekenhuis. Ik had nog nooit van anuskanker gehoord. Ik had stadium vier, met uitzaaiingen. ‘Krijg ik een stoma?’ Was mijn eerste vraag. Zo gek dat ik niet eerst vroeg of ik er dood aan zou gaan.
Ik dacht dat ik geheel taboeloos was, maar mijn anus bleek het stukje van mij dat het meest privé is. Als mensen vroegen wat voor kanker ik had, antwoordde ik eerst ‘darmkanker’, later ‘endeldarmkanker.’ Mijn anus associeerde ik met poep en stank én anale seks, waar ik helemaal niet van ben. Dat laatste zei ik er ook bij, alsof ik mij moest verdedigen omdat ik deze kanker had gekregen, net als niet-rokers met longkanker doen. Onzin natuurlijk. Kanker is pech.
Littekenweefsel
Na een operatie aan mijn lever en drieëndertig bestralingen en chemobehandelingen ben ik kankervrij, maar niet geheel klachtenvrij. De bestralingen hebben voor veel teer littekenweefsel in mijn endeldarm en anus gezorgd. Daardoor moet ik rekening houden met wat en wanneer ik eet.
Wat me het meest belemmert, is overvalsmoeheid: mijn ogen vallen een voor een dicht en dan komt er mist in mijn hersenen. Het is alsof ik er even niet meer ben. Dat gebeurt te pas en te onpas, vervelend. Ondanks de restschade koester ik mijn leven, mijn lichaam en mijn naasten als nooit tevoren.
Ik praat nu openlijk over mijn diagnose omdat ik mensen met klachten over die drempel van schaamte wil krijgen. Ik ben zo blij dat ik naar de huisarts ben gegaan, anders was ik er nu niet meer geweest. Dus wees alert, schaam je niet en zoek vooral hulp!”